Ongeveer 20% van de kinderen heeft na een breuk tussen hun ouders (tijdelijk) geen contact meer met een van de ouders. De reden voor het contactverlies kan verschillende oorzaken hebben. Ouderverstoting kan een oorzaak zijn, dit hoeft niet.

Je leest en hoort de term ‘Ouderverstoting’ (of ‘Oudervervreemding’ of ‘Ouderonthechting’ ) steeds vaker in de media en rondom scheidingen waarbij kinderen betrokken zijn.

Volgens wetenschappers is er sprake van ouderverstoting als ‘een kind openlijk en voortdurend onredelijk negatieve gevoelens en opvattingen (zoals boosheid, haat, afwijzing en/of angst) over een ouder uit.

Deze gevoelens staan niet in verhouding tot feitelijke ervaringen van het kind met die ouder.’

Dus als een kind zijn vader of moeder niet meer wil zien omdat het fysiek of geestelijk wordt mishandeld door die ouder, is dat geen ouderverstoting, omdat de gevoelens dan wel degelijk kloppen met de werkelijkheid.

Ouderverstoting gaat verder dan een loyaliteitsconflict. Het ontstaat vaak heel subtiel vanuit een loyaliteitsconflict. Kinderen zijn afhankelijk van degene bij wie ze de meeste tijd doorbrengen. Daarnaast kunnen kinderen een bijna heilig vertrouwen in volwassenen hebben en, zeker als ze nog jong zijn, klakkeloos voor waar aannemen wat ze horen. Als een kind dan regelmatig negatieve informatie over de andere ouder krijgt (rechtstreeks of via anderen) of steeds van dichtbij meemaakt wat de negatieve gevolgen van de scheiding zijn voor de ouder waar hij het meest is, dan kan het kind hele negatieve gevoelens voor de andere ouder krijgen. Hij gelooft dan ook echt dat die andere ouder niet de moeite waard is om van te houden.

Wanneer er sprake is van ouderverstoting hebben kinderen vaak geen tegenstrijdige gevoelens: ze zien de ene ouder als 100 procent slecht en de andere als 100 procent goed. Zonder schuldgevoel. En vaak uit het niets. Dat gaat dus veel verder dan een loyaliteitsconflict, waarin een kind boos kan zijn op een van de ouders, maar daar tegelijkertijd nog heel veel van houdt en zich juist heel schuldig over die boosheid voelt.

Afstand van vader of moeder

Kinderen besluiten soms in een scheidingssituatie helemaal afstand te nemen van hun vader of moeder. Dat is uitzonderlijk omdat kinderen uiteindelijk altijd in contact willen blijven met allebei hun ouders. Het kind kiest (tijdelijk) voor één van de ouders als de strijd zo heftig is dat het geen doen is om in die ‘vuurlinie’ te blijven. Het bevrijdt zich zo als het ware uit de gekmakende positie, tussen beide ouders in. Het kind wil dat de strijd ophoudt. Deze keuze van het kind kan een autonome keuze zijn, zonder dat er sprake is van constante beïnvloeding van de ouder voor wie het ‘kiest’. Vaak is het geen eigen keuze maar een keuze die wordt ingefluisterd.

Kinderen spreken (of de ouder die voor het kind spreekt) in deze situatie vaak over het verlangen naar ‘rust’, wat het verbreken van het contact met een ouder kan ‘opleveren’ op de korte termijn.

Kort gezegd ligt de oorzaak in de meeste gevallen bij de (on)bewuste negatieve houding, het overmatig controlerende en sterk manipulatieve gedrag van een ouder en/of verzorger(s) richting de andere ouder. Dit kan zulke negatieve vormen aannemen dat kinderen (uit emotioneel zelfbehoud) tot zo’n tegennatuurlijke, onbewuste keuze en een sterk afwijzende/verstotende houding richting de andere ouder worden gedwongen.

Risico’s voor het kind zijn groot bij ouderverstoting

Een grote risicofactor voor het ontwikkelen van problemen in de sociaal-emotionele- en identiteitsontwikkeling van het kind.

Kinderen ‘kiezen’ nogal eens voor de ouder waar zij het meest bezorgd over zijn. Door de andere ouder kan dit weer ingezet worden als een nieuw wapen in het gevecht. Dat is heel schadelijk voor het kind, want het kind krijgt weer het gevoel dat het iets niet goed doet.

Als een kind het contact verbreekt, wil dat trouwens niet zeggen dat hij of zij later niet op zoek gaat naar de andere ouder om zijn/haar verhaal te weten. Vaak doet het kind dat wel, om de kloof te dichten.

Oplossingen bij ouderverstoting

Als kinderen zo geprogrammeerd zijn dat ze helemaal ‘anti’ de andere ouder zijn geworden, heeft het geen zin om hard op de deur te blijven kloppen. Dat zal namelijk alleen maar averechts werken. Verschrikkelijk natuurlijk voor de achtergebleven ouder, maar dwang leidt eigenlijk altijd tot terugtrekken.

Wel is het goed om met kaarten, mails en andere subtiele signalen te blijven aangeven dat je er bent en dat je niet boos bent op je kind. Verdedig jezelf niet door de andere ouder af te vallen! Probeer juist positief te praten over de andere ouder. Vertel een kind waar je mee bezig bent. Wat je interesses zijn, voeg foto’s bij. Ook van huisdieren bijvoorbeeld of van vakanties en/of uitjes.

In Scandinavische landen en in de Verenigde Staten kiest men vaak als ouderverstoting is vast komen te staan voor een geheel andere aanpak: men brengt het kind voor een korte periode buiten de invloedsfeer van de ouder die bijvoorbeeld manipuleert. Met opmerkelijke resultaten – namelijk een volledig herstel van de relatie met de verstoten ouder – tot gevolg. In Nederland is het nog niet zover dat hulpverleners overgaan tot dit soort intense therapeutische maatregelen.

Ook kan een Ondertoezichtstelling helpen; een kritische gezinsvoogd zorgt voor begeleiding en informatie voor beide ouders waardoor er bij kinderen toch vaak weer ruimte komt om te ‘mogen’ houden van de aanvankelijk verstoten ouder. Kinderrechters en advocaten worden in Nederland steeds beter geschoold in het herkennen van ouderverstoting en zijn daardoor beter uitgerust adequaat op te treden.

Meer informatie over scheiding, omgangsregelingen of hulp in een situatie waarbij ouderverstoting dreigt?

Bel met onze gespecialiseerde familierecht advocaten op 0229-295477 of info@vzbadvocaten.nl